پولیس وایي د پاکستان په ستر اقتصادي ښار کراچۍ کې د بهرنیو وګړو په ګاډي ځانمرګي برید شوی چې پکې دوه کسان وژل شوي اؤ دوه نور ژوبل شوي دي.

پولیس وایي د برید نه ټول بهرني وګړي خوندي وتلي اؤ دوه ترهګر هم د پولیسو په ډزو کې وژل شوي دي.

د کراچۍ د ملیر سیمې د پولیسو مشر یا ایس ایس پي ښاغلي طارق مستوي د جمعې په سهار بیلابیلو رسینو ته ویلي چې دا ځانمرګي برید د لاندهي په مانسهره کالونۍ کې هغه وخت شوی چې بهرني وګړي په یو ګاډی کې پورټ قاسم ته روان وؤ.

ایس ایس پي ویلي په دغه مهال په موټر سایکل ناست یو ځانمرګي تن د بهرنیانو د ګاډي تر څنګ ځان الوځولی چې پکې دوه کسان وژل شوي اؤ درې نور ژوبل شوي دي.

ژوبل کسانو کې دوه د بهرنیانو امینت نیوونکي اؤ یو لاروی شامل دی چې د پولیسو د وینا له مخې د علاج لپاره د کراچۍ جناح روغتون ته رسول شوي دي.

د پولیسو مشر ویلي ، د چاودنې نه وروسته ترهګرو ډزې هم کړي اؤ وایي د پولیسو په ځوابي ډزو کې بیا دوه ترهګر وژل شوي دي.

د بلوچستان صوبې د اطلاعاتو پخواني نګران وزیر جان اچکزي په ایکس رسنۍ لیکلي چې برید د جاپانې وګړو په ګاډی شوی .

پولیس وایي په کوم ګاډي چې دا ځانمرګي برید شوی هغې کې پینځه بهرني وګړي ناست وؤ.

د پولیسو د وینا له مخې دې ځانمرګي برید کې بهرنیو وګړو ته هیڅ زیان نه دی رسیدلی اؤ هغوي خوندي مقام ته رسول شوي دي.

په سمدستي توګه کراچۍ کې د ترسره شوي ځانمرګي برید پړه چا پغاړه نه ده اخستې.

په نزدې ورځو کې دا د پاکستان دننه په غیرملکي وګړو دویمه ځانمرګي حمله ده.

تر دې وړاندې په 26م مارچ د خېبر پښتونخوا بشام سیمه کې د چینایي انجنیرانو په یوه قافله هم ځانمرګي برید شوی ؤ چې پینځه چینایي انجنیران اؤ د هغوي یو پاکستانی ډرایور پکې وژل شوي ؤ.

ددغه برید پړه هم هیچا په غاړه نه وه اخستې اؤ ټي ټي پي ورسره تعلقي ښودلې وه.

د خېبر پښتونخوا په ډیره اسماعیل خا ن سیمه کې نامعلومه وسله والو د کسټم انټیلجنس په ډله برید کړی چې پکې د یو افسر اؤ څلوروعسکرو په ګډون 7 کسان وژل شوي دي.

د ډایریکټوریټ جنرل آف انټیلیجنس اینډ انویسټي ګیشن کسټمز له لوري د خپور شوي بیان له مخې دا پېښه د زیارت - پنجشنبې په ماسپېښن د ډیره اسماعیل خان په رابن روډ ساګو سیمې سره نزدې مخې ته راغلې ده.

بیان کې ویل شوي چې دغلته نامعلومه وسله والو د کسټم په مامورینو ډزې کړي چې پکې د کسټم انټیلجنس یو افسر اؤ څلور عسکر عسکر وژل شوي.

د وژل شوؤ کسانو پېژندګلو د انټیلجنس افسر اسلم خان، حوالدار عنایت خان، اکبر زمان اؤ سپاهیانو افتخار عالم اؤ شهاب علي په نومونو شوې ده.

ډان ورځپاڼې لیکلي چې د وسله والو په ډزو کې یوه ماشومه هم وژل شوې اؤ یو لاروی تن ژوبل شوی ؤ چې هسپتال ته له رسول کېدو وروسته هغه هم مړ شوی دی.

پولیس چارواکو ویلي چې د کسټم وژل شوؤ مامورینو د ډیره اسماعیل اؤ کوټې تر منځ په غځېدلې لویه لاره خپل ماموریت ترسره کولو .

پولیس وایي چې وسله وال له پېښې وروسته تښتېدلي اؤ پولیسو پلټنې پیل کړې دي.

په سمدستي توګه ددې پېښې پړه چا پغاړه نه ده اخستې خو په دې وروستیو کې چې په خېبر پښتونخوا کې په امینتي ځواکونو کوم بریدونه شوي هغې کې د زیاترو پړه وسله والې ډلې ټي ټي پي پغاړه اخستې ده.

د خېبر پښتونخوا وزیر اعلا علي امین ګنډا پور په دې پېښه ژوره خواشیني ښودلې چارواکو ته یې دې پېښه کې د ککړو وسله والو د نیولو امر کړی.

پخپل تعزیتي بیان کې وزیراعلا دا پېښه د خفګان اؤ افسوس وړ بللې ده اؤ د وژل شوؤ کسانو د کورنیو سره یې د خواخوږۍ څرګندونه کړې ده.

تر دې پېښې وړاندې هم وخت په وخت خېبر پښتونخوا صوبه کې د کسټم په مامورینو وسله وال بریدونه شوي چې د کسټم ګڼ شمیر عسکرو پکې خپل ژوند دلاسه ورکړی.

تېر کال په 28م هم د پېښور کلیواله سیمه متنو کې وسله والو دکسټم یا ګمرګ په مامورینو ډزې کړې وې چې پکې څلور مامورین ژوبل شوي ؤو، ددغه پېښې پړه وروسته ټي ټي‌ پي په غاړه اخستې وه.

دلته په واشنګټن کې د نړیوالې مالي ادارې آی اېم اېف او نړیوال بېنک د پسرلي ګډې کلنۍ غونډې ته د زیارت/پنجشنبې په ورځ د آی اېم اېف مشرې کرېسټلینا جارجیو ویلي چې نړیوال اقتصاد د سود د لوړې کچې او په اوکراین او غزه کې د جګړو باوجود پرمختګ کړی، خو د پورونو (قرضو) پېټی او ګراني یې د اقتصاد لپاره د اندېښنو په توګه یاد کړي دي.

مېرمن جارجیو وايي چې په نړیواله کچه تولیداتو کې کمي، د کارګرو او ټېکنالوژۍ تر منځ تفاوت، او د زاړه عمر د خلکو زیاتېدلو له امله نړیوال اقتصاد ورو دی.

نوموړې ووېل دا هغه څه دي چې د هغوی پام ورته اوړېدلی دی.

"مونږ څنګه کولای شو چې د تولیداتو او پېداوار دا ورو وده په شا وتمبوو."

د آی اېم اېف د تازه اټکلونو تر مخه نړیوال اقتصاد به په روان کال کې د ۳.۲ فیصده په رفتار روان وي. تېر کال په اکتوبر کې آی اېم اېف د اقتصاد کچه ۲.۹ فیصده پورې ښودې وه.

د اقتصادي ودې اوسنۍ کچه د روانې پېړئ د لومړیو ۱۹ کالو نه کمه ښودل کېږي. د آی اېم اېف د شمېرو تر مخه د ۲۰۰۰ نه تر ۲۰۱۹ پورې د نړیوال اقتصاد کچه ۳.۸ فیصده پورې وه.

مېرمن جارجیو وايي چې په پورونو کې د زیاتوالي علت دا دی چې ډېرو هېوادونو کې حکومتي پورونه ډېر شوي دي. د هغې په وینا تېر کال په عمومي اقتصاد کې د قرضو برخه ۸۳ فیصده وه. د کرونا د وبا وړاندې په ۲۰۱۹ کې دا کچه ۸۴ فیصده وه.

د آی اېم اېف مشرې ویلي چې د امریکا اقتصاد د تمو برخلاف مثبت لور ته تللی دی. هغه وايي چې نوښتونو، د کډوالو په شکل کې د ځوانانو کار ګرانو او د انرژۍ د کمو بیعو له امله د امریکا اقتصاد بهتر کار کړی دی.

د اروپا په اړه مېرمن جارجېو ویلي چې هلته ټېکنالوژۍ هغه شان ګټه نه ده کړې لکه څنګه چې امریکا کې لیدل شوې ده.

کرېسټلینا جارجېو وايي چین له په کار ده چې د اقتصاد د لسیزې زوړ ماډل پرېږدي. هغه وايي د چین بازار کې اخستونکي کم شوي ځکه چې په جایداد (کورونو او سوداګریزو مرکزونو جوړولو) کې زیاتو پانګو ستونزه پېدا کړې ده او وايي پکار ده چین په کور دننه اخستونکي ډېر کړي.

د ماشومانو د پاملرنې نړیوالې ادارې سیو دي چلډرن پخپل یو تازه رپورټ کې ویلي چې پروسږکال د ستمبر میاشتې نه راپدیخوا د پاکستان څخه تر5 لکو اؤ 20 زرو زیات افغان کډوال خپل هیواد ته ستانه شوي دي چې دې کې نیمایي ماشومان دي.

رپورټ وایي دغو ستنو شوؤ زیاتره ماشومانو پاکستان کې سبقونه ویل اؤ مکتبونو ته تلل خو افغانستان ته له ستنېدو وروسته په دې ماشومانو کې 65 فیصدي له مکتبونو بهر دي.

د سیو دي چلډرن سروی کوونکو ویلي دا ستانه شوي زیاتره ماشومان ځکه له مکتبونو بهر پاتې شوي دي چې مکتب کې داخلې لپاره اسناد نه لري.

نظر پوښتنه یا سروی کې دا نه دي ویل شوي چې له کومو ماشومانو پوښتنې شوي هغوي کې نجونې څومره وې؟ ځکه چې د طالبانو حکومت تر شپږم ټولګي پورته د نجونو په زده کړو بندیز لګولی دی.

د اساسي اسانتیاؤ نشتوالي:

د خپلې مور اؤ درېوؤ وروڼو خویندو سره افغانستان ته بېرته ستنې شوې 15کلنې نجلۍ چې اوس د خپل نیکه سره یو ځای وسیږي خپل نوم ونه ښودلو خو سروی کوونکو ته یې ویلي چې له پاکستان څخه تر راوتلو وړاندې هغوي خپل هر څه پلورلي وؤ تر څو افغانستان کې پرې د ځان لپاره اړین توکي لکه جامې، پېزار، کمبلې، دارو درمل واخلي اؤ د خپلې استوګنې لپاره ځای پیدا کړي خو وایي افغانستان کې ډیره یخني ده اؤ دلته ژوند کول ګران دي.

سروې ښیي چې په هرو شپږو کورنیو کې نزدې یوه یې په خیمو کې ژوند کوي او د راستنیدونکو ډیری برخه د ژوند کولو لږه یا هیڅ وسیله نه لري. نزدې نیمایي هغو کسانو چې سروې ته یې ځواب ورکړی، ویلي چې په افغانستان کې دندې نشته.

لوږه د ناورین کچې ته رسېدلې:

دا ارزونه ښیي چې پاکستان نه ستنې شوې 99 فیصدي کورنۍ اؤ افغانستان کې د هغوي کوربه توب کوونکې کورنۍ د خوراکي موادو دومره زېرمې نه لري هغوي پرې خپلې د یوې یا دوؤ میاشتو د خوراک اړتیا پوره کړي.

د ماشومانو د خوندیتوب دا اداره پخپل رپورټ کې وایي چې د خوراک دومره کمی دی چې خپل هیواد ته د ستنو شوؤ کډوالو کوربه کورنیو د خپلو کورنیو په غړو خوراک کم کړی یا یې د خپلو کورنیو سترو غړو ته ویلي دي چې هغوي باید کم خوراک وکړی تر څو ماشومانو ته په اوونۍ کې دوه ورځې خوراک ور ورسیږي.

د سروې پایلې ښیي چې نږدې 40 سلنه ستنې شوې کورنۍ او د دوی کوربانه باید په اوونۍ کې لږترلږه درې ورځې خواړه په پور واخلي، یا په خپلوانو او ملګرو باندې تکیه وکړي ترڅو خپلې خېټې مړې کړي.

په نظر پوښتنه کې د ځواب ویونکو څخه 13 فیصدي کورنۍ اؤ د هغوي 9 فیصدي کوربانه د خوراک د خپلې ورځنۍ اړتیا پوره کولو لپاره په نورو تکیه کوي.

د نظر پوښتنې رپورټ کې په هغو سختو حالاتو اؤ ستونزو رڼا اچول شوې چې د پاکستان نه بېرته ستانه شوي افغان کډوال ورسره مخ دي ، په دې سختو حالاتو اؤ ستونزو کې د څو لسیزو نه روانې جګړې، زلزله، سیلابونه اؤ هیواد کې د وچکالۍ په څېر قدرتي افتونه شامل دي.

رپورټ وایي نزدې 80 لکه ماشومان د ولږې په څېر د ناورین سره مخ دي.

د ملګرو ملتونو د اټکلونو له مخې خوا و شا 16میلینه افغان وګړي د خوراک د کمي د بحراني اؤ بېړنۍ کچې څخه تېریږي.

د سیو دي چلډرن سیمه ییز مشر ارشد ملک وایي د پاکستان څخه افغان کورنۍ یو داسې هیواد ته ستنېږي چې هغه هیڅ نه لري.

هغه وایي افغانستان ته په لویه کچه د کډوالو بېرته ستنېدل په هغو وسایلو اضافي بار دی چې له وړاندې څخه محدود یا کم دي.

ارشد ملک وایي د ناورین سره مخ هیواد (افغانستان) له وړاندې څخه د کډوالۍ د فشارونو سره مخ ؤ چې اوس دې کې د پاکستان نه ورستنې شوې افغان کورنۍ هم ورشامل شوې.

نوموړی ویلي چې تر دې وړاندې پروسکال د ګاونډي هیواد ایران څخه هم قابو شپږ لکه افغان کډوال بېرته افغانستان ته ستانه شوي اؤ ددې سره اوس افغانستان د خپل هیواد دننه د بې کوره خلکو په نړۍ کې تر ټولو ستر دویم هیواد جوړ شوی دی یا داسې هم ویلی شو چې د دې هیواد په مجموعي ابادۍ کې هر اووم تن بې کوره دی.

هغه پاکستان څخه د ستنو شوؤ کډوالو د ستونزو یادونه وکړه اؤ وي ویل قانوني اسناد نه لرونکو افغان ماشومانو کې زیاتره په پاکستان کې زېږیدلي وؤ اؤ هغوي لپاره افغانستان داسې ځای نه دی چې خپل کور ورته ووایي.

د ستونزو یو لامل د طالبانو تګلارې دي:

له هغه وخته چې په 2021م کال کې چې طالبان بیا واک ته رسیدلي، د هېواد اقتصادي او ټولنیز وضعیت مخ په خرابېدو دی. طالبانو تعلیم، کار او عامه ژوند ته د ښځو پر لاسرسي محدودیتونه لګولي دي.

نړیوالې ټولنې تر اوسه د طالبانو حکومت د ښځو پر حقونو د محدودیتونو او نورو لانجمنو تګلارو له امله په رسمیت نه دی پېژندلی. چې له امله یې د اقتصادي پرمختګ لپاره بهرنیو سرچینو ته لاس رسی بند شوی دی.

خو ملګري ملتونه اؤ نور بهرني غیر دولتي سازمانونه افغانستان سره بشري مرستې کوي.

(ایاز ګل، وي او ای نیوز)

د پاکستان خارجه وزیر اسحاق ډار ویلي د ایران صدر ابراهیم رییسي به د وړاندې ټاکل شوي پروګرام سره سم اینده هفته د پاکستان دوره کوي. ایرانی صدر به د پاکستان سفر په داسې حال کې کوي چې په اسرایل د ایران د حملې وروسته په منځني ختیځ کې تاوتریخوالی زیات شوی دی.

ډار د زیارت، پنجشنبې، په ورځ وویل رییسي به د اپرېل په ۲۲ نېټه د دریو ورځو په سفر پاکستان ته ورسېږي.

ډار د ایراني صدر د دورې په اړه نور څه تفصیل شریک نه کړو خو داسې ښکاري چې پاکستان ته د ریيسي تګ د هغو کوښښونو برخه ده چې دواړه ملکونه یې تعلق د ښه کولو دپاره کوي.

د سږ کال د جنورۍ په میاشت کې د دواړو ګاونډیانو تعلقات پس له دې د جنجال ښکار شول چې ایران او پاکستان د یو بل په خاور د مبینه وسله والو خلاف حملې وکړې.

د شخړې وروسته دواړو ملکونو خپل منځو کې د همکارۍ زیاتولو لوظ وکړو.

پاکستان ته د ایراني صدر د دورې په اړه د ډار د اعلان نه څو ورځې مخکې ایران په وړمبي ځل د خپلې خاورې نه په اسرایل د مزایلو او ډرون حمله کړې ده. زیاتره مزایل او ډرون د اسرایل د دفاعي نظام خپله او نورو اتحادي ملکونو تباه کړي دي. اسرایل وايي د حملې جواب به ورکوي.

ایران ویلي د خالي، شنبې، په ورځ په اسرایل یې حمله د اپرېل په وړمبۍ نېټه د شام په سرښار دمشق کې د ایران په کونسلخانې د اسرایل د هوايي حملې په بدل کې کړې. د ایران په سفارتي ودانۍ حمله کې د ایران ځینې لوړ رتبه پوځي چارواکي وژل شوي دي.

پاکستان په هغو ملکونو کې شامل دی چې د فلسطیني ریاست د قیام په مسله د اسرایل سره سفارتي تعلقات نه لري. ډار وویل پاکستان غواړي چې د فلسطینیانو مسله دې د متحده قومونو د قراردادونو په مطابق حل کړی شي.